Kancelaria Radcy Prawnego 

Krystian Załęczny

Prawnik Knurów

Kancelaria Radcy Pranwego

Na wstępie zaznaczyć trzeba, iż tytuł niniejszego wpisu jest pewnym uproszczeniem z uwagi, iż w polskim prawodawstwie ustawodawca nie przewidział możliwości darowizny działalności gospodarczej w pełnym słowa tego znaczeniu. Ale o tym poniżej. Skuteczne przekazanie działalności gospodarczej w sposób wskazany w niniejszym tytule wymaga dla ważności czynności prawnej zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, a czasem formy szczególnej tj. aktu notarialnego. Konieczność ta zachodzi kiedy w skład majątku przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość dla, której przepisy prawa przewidują taką formę. Niewątpliwie forma aktu notarialnego dla ważności umowy darowizny nie jest koniecznością poza sytuacją opisaną wyżej. Pomimo to, iż przepisy prawa (prócz darowizny obejmującej nieruchomość) nie wymagają zachowania formy szczególnej i może to być zwykła forma pisemna to zalecane jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika jakim jest radca prawny w konstrukcji takowej umowy z uwagi na właściwy sposób sporządzenia zapisów umownych. Pozwoli to uniknąć kłopotów jakie mogą pojawić się w wyniku wadliwie sporządzonego kontraktu, a co za tym idzie negatywnych konsekwencji z tym związanych.

Zaznaczyć wymaga o czym wspomniano już na samym początku, iż całej działalności gospodarczej darczyńca nie może przekazać obdarowanemu, a jedynie majątek przedsiębiorstwa związany z prowadzeniem działalności darczyńcy. Majątkiem takim może być samochód, wyposażenie biura, licencje, patenty, oprogramowanie, maszyny, dokumentacja księgowa i projektowa itd. Brak możliwości przejęcia całości działalności gospodarczej wynika przede wszystkim z tego, iż firma przedsiębiorcy jednoosobowego to jego imię i nazwisko, a co za tym idzie nie ma możliwości przejęcia w umowie darowizny dotychczasowej firmy pod, którą była prowadzona działalność gospodarcza zanim została przekazana obdarowanemu. To samo odnosi się do numeru identyfikacji podatkowej, który jest numerem indywidualnym każdego przedsiębiorcy, a nadawanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego.

Ważne aby majątek przedsiębiorstwa darczyńca przekazał obdarowanemu protokołem obejmującym wszystkie składniki, które zostały mu darowane. Najlepszym rozwiązaniem jest sytuacja kiedy protokół ten stanowi integralną część zawartej umowy. Pomoże to wyeliminowywać wszelkie wątpliwości co do składników majątkowych otrzymanych przez obdarowanego. Nadto w przypadku dokonania darowizny majątku przedsiębiorstwa pomiędzy małżonkami będącymi jednocześnie przedsiębiorcami mającymi wspólny ustrój majątkowy dla darowania majątku wystarczy sam protokół przekazania. Nie ma przy tym konieczności sporządzania umowy darowizny z uwagi, iż małżonkowie posiadają majątek wspólny. Natomiast w sytuacji kiedy małżonkowie posiadają rozdzielność majątkową należy zastosować zasady ogólne, tj. zawrzeć umowę darowizny.

Zaznaczyć trzeba, że dość częstą praktyką prócz imienia i nazwiska przedsiębiorcy w nazwie firmy dodaje się dodatkowe oznaczenie, które jest bardziej lub mniej związane z działalnością zawodową darczyńcy. Za przykład może posłużyć transport krajowy. To oznaczenie z wyłączeniem imienia i nazwiska darczyńcy niewątpliwe może zostać nabyte przez następcę prawnego jakim będzie obdarowany, z tym zastrzeżeniem, że w firmie pod którą będzie prowadzona działalność gospodarcza będzie musiało widnieć imię i nazwisko obdarowanego, a nie darczyńcy, gdyż to właścicielem przedsiębiorstwa na mocy zawartej umowy będzie już obdarowany. W związku z tym następca prawny aby mógł prowadzić nadal działalność gospodarczą jeżeli do tej pory takowej nie prowadził będzie musiał ją otworzyć i zarejestrować się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jako przedsiębiorca. W sytuacji kiedy poprzednik prawny nie prowadził jedynie jednoosobowej działalności gospodarczej, a zatrudniał pracowników, to w chwili dokonania darowania obdarowany przejmie pracowników, którzy do momentu dokonania darowizny byli zatrudnieni przez darczyńcę.

Należy pamiętać, że dla pracowników prócz osoby właściciela nic się nie zmienia gdyż warunki zatrudnienia pracowników pozostają takie same, jakie posiadali sprzed dokonania umowy darowizny. Tym samym nowy pracodawca jakim będzie obdarowany nie będzie musiał rozwiązywać i zawierać nowych umów o pracę z pracownikami, których przejął od darczyńcy. Obdarowany będzie natomiast musiał zarejestrować pracowników w ZUS, a darczyńca ich wyrejestrować. Ważne jest aby uczynić to w tym samym dniu, aby zachować ciągłość ubezpieczenia. Warto wiedzieć również, że nieodpłatne przekazanie przedsiębiorstwa na rzecz członka rodziny poprzez umowę darowizny uznawane jest za zbycie przedsiębiorstwa i nie podlega opodatkowaniu VAT pod warunkiem jego kontynuacji przez następcę prawnego. Nadto od powyższej transakcji członek najbliższej rodziny nie zapłaci podatku dochodowego jako, że do zmiany właściciela dochodzi w sposób nieodpłatny, a co za tym idzie po żadnej ze stron transakcji nie wystąpi przychód podlegający opodatkowaniu. To samo dotyczy podatku od spadków i darowizn.  Na zakończenie niniejszego wpisu warto również wspomnieć o konieczności cesji umów, które zostały zawarte jeszcze przez poprzednika prawnego, a obowiązują nadal tj. po przejęciu działalności gospodarczej przez następce prawnego.