Kancelaria Radcy Pranwego

Przez umowę darowizny, darczyńca bezpłatnie dokonuje przekazania innej osobie (obdarowanej) określony składnik swojego majątku lub sumy pieniędzy, co prowadzi do jej wzbogacenia

kosztem swojego majątku. Darowizna co do zasady powinna być sporządzona na piśmie, ale zdarza się, iż umowy takiej strony nie spisują (przelew środków pieniężnych, dowód potwierdzenie przelewu).

Sporządzenie umowy w formie pisemnej służy nie tylko celom dowodowym, potwierdzającym jej zawarcie, ale czasem jest wymagane przepisami prawa - forma pisemna kwalifikowana. Forma sporządzenia darowizny może przybrać zwykłą formę pisemną, np. darowanie określonej sumy pieniędzy, samochodu bądź kwalifikowaną formę pisemną -(akt notarialny). Umowa darowizny w formie aktu notarialnego sporządzona jest obowiązkowo kiedy przedmiotem umowy jest własność i użytkowanie wieczyste nieruchomości, a także prawa spółdzielcze. Przy realizacji darowizny należy pamiętać o obowiązku podatkowym.

Z obowiązku uiszczenia podatku na rzecz właściwego urzędu skarbowego, zwolnieni są najbliżsi zaliczani do grupy 0, pod warunkiem złożenia zawiadomienia do urzędu skarbowego. Do ww. grupy zaliczamy np. rodziców, dziadków, pradziadków, wnuki prawnuki, małżonków, rodzeństwo. W sytuacji kiedy osoba obdarowana nie dokona zgłoszenia, w ciągu 6 miesięcy od dokonania darowizny będzie traktowana jako osoba zaliczana do I grupy podatkowej, a jeżeli wysokość darowizny przekroczy kwotę 9 637 zł (kwoty tej nie może przekroczyć suma wszystkich darowizn dokonanych w ciągu 5 lat dotyczy to wszystkich grup) będzie zobowiązana do uiszczenia podatku od spadków i darowizn. W przypadku II grupy podatkowej (np. ciotki, wujkowie, szwagier, bratowa) kwota darowizny wolna od podatku wynosi do 7.276 zł. W III grupy podatkowej kwota ta jest najniższa, bo wynosi do 4.902 zł ale dotyczy osób niespokrewnionych między sobą. W sytuacji kiedy obdarowany nie spełnia warunków ustawowych pozwalających na uniknięcie uiszczenia podatku, wówczas zobowiązany jest uiścić podatek w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji podatkowej ustalającej wysokość należnego podatku z właściwego urzędu skarbowego.

Kiedy umowę darowizny spisujemy w kancelarii notarialnej, podatek należny płacimy bezpośrednio u notariusza, który przekaże ją do właściwego urzędu skarbowego. To samo dotyczy zawiadomienia, kiedy jesteśmy zobowiązani zawiadomić urząd skarbowy ale nie musimy płacić podatku. Pamiętać należy, iż w umowie darowizny prócz wskazania podstawowych elementów, koniecznych dla każdej umowy, trzeba wskazać dokładnie przedmiot darowizny. Darczyńca może w treści umowy darowizny nałożyć na obdarowanego obowiązki jakie ten musi spełnić chcąc przyjąć darowiznę. Obowiązek ten może polegać na zobowiązaniu obdarowanego do konkretnego sposobu wykorzystania darowizny (np.darowizna w formie pieniężnej zostaje przekazana na zakup samochodu). Darczyńca przekazując darowiznę może też zobowiązać obdarowanego do spełnienia konkretnego świadczenia na rzecz osoby trzeciej.

Przedmiot darowany musi być własnością darczyńcy oraz powinien być wolny od obciążeń prawnych (np. ustanowiony zastaw na rzeczy). W sytuacji kiedy rzecz darowana wchodzi
w skład wspólności majątkowej małżeńskiej, pamiętać należy aby darowizna była skuteczna wymagana jest zgoda drugiego małżonka. Warto pamiętać, że darowiznę niewykonaną można odwołać w sytuacji, kiedy po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, ze wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb bądź ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych. Nadto w sytuacji kiedy okazałoby się, że po wykonaniu umowy darowizny darczyńca popadłby w niedostatek na obdarowanym ciąży obowiązek(w granicach jego wzbogacenia) dostarczenia darczyńcy środków, których mu brak. Dostarczenie tych środków musi być w takiej wysokości aby odpowiadało jego usprawiedliwionym potrzebom lub pozwoliło na realizację ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może zwolnić się      z tych obowiązków poprzez zwrócenie wartości wzbogacenia wynikającego z umowy darowizny.

Co do zasady, odwołać darowiznę można tylko taką, która nie została jeszcze wykonana. Natomiast w pewnych sytuacjach przepisy pozwalają na odwołanie darowizny nawet już wykonanej. Dotyczy to rażącej niewdzięczności jakiej dopuścił się obdarowany wobec darczyńcy (np. popełnił przestępstwo). W takim wypadku darczyńcy przysługuje prawo do - żądania zwrotu przedmiotu darowizny od obdarowanego w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, chyba, że darczyńca przebaczył obdarowanemu niewdzięczność jaką dopuścił się względem niego. Wówczas darowizna nie może być odwołana.

Uprawnienie do odwołania darowizny przysługuje darczyńcy, spadkobiercom darczyńcy (kiedy prawo to przysługiwało spadkodawcy w chwili śmierci lub obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia bądź wywołał rozstrój zdrowia skutkujący jego śmiercią) oraz przedstawicielowi osoby ubezwłasnowolnionej (z uwagi na wartość dokonanej darowizny oraz brak uzasadnionych pobudek jej dokonania, co skutkuje tym, iż jej wysokość jest nadmierna). Uprawnienie do odwołania darowizny jest obwarowane terminem po upływie, którego prawo do jego wykonania wygasa, a co za tym idzie darowizny nie można już wtedy odwołać. Termin ten wynosi 1 rok od kiedy darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Ponadto umowy tej nie można rozwiązać także po upływie dwóch lat od kiedy darowizna została wykonana. Dodać należy, iż darowizny nie można odwołać nie tylko z powodów wyżej wymienionych ale również w sytuacji kiedy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.